Είχα πάντα την περιέργεια με ποιον τρόπο δομούνται και δημιουργούνται τα Ιστορικά μυθιστορήματα -η αλήθεια είναι πως τους έχω μία μεγάλη αδυναμία. Με το βιβλίο αυτό δέθηκα τυχαία, μιας και μου δόθηκε ως κείμενο επιμέλειας. Πραγματικά ήταν πρόκληση και χαρά ταυτόχρονα να ανακαλύψω από «πρώτο χέρι» ένα μυθιστόρημα που πλέκει την Ιστορία με τον μύθο.
Το Γιορντάνι της Αϊσέ είναι ένα μωσαϊκό, που τα μικρά του κομμάτια είναι ανθρώπινες ιστορίες, το σύνολο του η κοινωνική και ιστορική κατάσταση τη προεπαναστατικής Ελλάδας και λίγο μετά το ξέσπασμα των Ελλήνων κατά του Οθωμανικού ζυγού. Οι χαρακτήρες και οι αντιδράσεις των ηρώων έχουν το γνώρισμα των ανθρώπων που βιώνουν τη σκλαβιά ως συνθήκη εκ γενετής, αλλά τα κίνητρα των πράξεων τους αντιπροσωπεύουν κατά φύσει ένα αυτονόητο γνώρισμα του ανθρώπου, την ελευθερία. Είναι θαυμαστός ο τρόπος που ένας συγγραφέας συγχρωτίζεται με τους ήρωες του. Δημιουργεί έναν επικοινωνιακό κώδικα στον οποίο δεν υπάρχει θέση ηγέτη, αλλά σύμπνοια. Έτσι και στο βιβλίο αυτό η συγγραφέας, ενώ αρχικά θέτει τα όρια στα οποία οι ήρωές της θα κινηθούν, εξελισσόμενη η ιστορία βρίσκει τους ήρωες στον φυσικό τους χώρο να παρασύρουν τον αναγνώστη στους τόπους που κατοικούν, στα συναισθήματα που βιώνουν, στην ανάγκη που τους κάνει να συμπεριφέρονται. Η αρμονία τόπου, προσώπων και κοινωνικού-ιστορικού δρώμενου καθηλώνει τον αναγνώστη. Μικρά κορίτσια που γίνονται γυναίκες μέσα από τη βία και την αρπαγή, γυναίκες που δείχνουν μια επίπλαστη υποταγή, αλλά ορίζουν το μέλλον και τις πράξεις τους, άντρες που δεν ξεφεύγουν από το τυπικό της θέσης εξουσίας που κατέχουν, αλλά ζουν τα συναισθήματά τους άφοβα μέσα από φιλοσοφικές αρχές προαιώνιες. Δοξασίες και άτυποι νόμοι που γίνονται τρόπος ζωής και καθορίζουν την πορεία των ηρώων. Τα γεγονότα λαμπυρίζουν σαν μικρά κομμάτια γυαλιού μέσα στη λίμνη Παμβώτιδα. Ο αναγνώστης θα τα δει όλα κρυμμένος πίσω από μια βαριά κατιφένια κουρτίνα ενός χαρεμιού, θα τα γευτεί με ένα κομμάτι μπατζίνα, η μ’ ένα πιάτο κοκοφρίνι. Θα αναπνεύσει τον ίδιο βαρύ αέρα του ναργιλέ και της αιθέριας μυρωδιάς των ανατολίτικων αρωμάτων του χαμάμ.
Τι είναι το γιορντάνι; Ένα αρχέγονο κόσμημα κάνει την εμφάνισή του αυτόβουλα κι αυθαίρετα μέσα στην ιστορία για να λειτουργήσει ως μήνυμα και δρόμος. Δεκαεπτά ρόγες ρουμπινιού δεμένες με χρυσό κι ασήμι. Δεκαεπτά γυναίκες-εποχές εκπρόσωποι δύναμης και έρωτα. Μία ρόγα για κάθε γυναίκα πολεμίστρια. Στο στήθος της Αϊσέ γίνεται συμβολισμός κάθε γυναίκας στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα. Εκείνης που χάνει το παιδί της, που δήθεν ορίζει αλλά ορίζεται, που διαφεντεύει και διαφεντεύεται, που πονάει και γελάει, που φοβάται κι ελπίζει. Οι ιστορίες των γυναικών που θα το φορέσουν σε αυτό το βιβλίο έχουν αρχή και τέλος και ο αναγνώστης θα παρακολουθήσει την πορεία τους, καταλήγοντας σε συμπεράσματα και αλήθειες που διάγουν το κομμάτι που αναλογεί στη δική του ζωή. Το Γιορντάνι είναι το μελλούμενο, καθορίζει τη συνέχεια της ιστορίας.
Η ιστορική αναφορά είναι καθοριστική και υπέροχα δοσμένη μέσα από ευρηματικά τεκταινόμενα. Ο βίος και η πορεία του Αλή-Πασά, οι κοινωνικοπολιτικές διεργασίες της εποχής, η άνοδος, η αίγλη και η πτώση του. Λεπτομέρειες, και ιστορικές αλλά και λαογραφικές εικόνες, που αποτελούν πολιτιστικά στοιχεία, αποτέλεσμα έρευνας και σοβαρής μελέτης. Οι ζωντανές περιγραφές για τη ζωή κοινωνικών και θρησκευτικών ομάδων που διαβιώνουν στα Γιάννενα και τις γύρω περιοχές, όπως η κοινότητα των Εβραίων και οι εσωτερικές τους αντιπαλότητες, επαγγελματικές ομάδες όπως αυτή των ταμπάκηδων, δίνουν χρώμα και λαογραφική νότα στο βιβλίο. Σκηνές ζωντανές, με μία γλώσσα που αντικατοπτρίζει την ουσία και όχι την διεκπεραίωση. Αρώματα και χρώματα μιας ακμάζουσας κοινωνίας των Ιωαννίνων στις αρχές του 19ου αιώνα αλλά και της άνισης κοινωνικής διαστρωμάτωσης του πληθυσμού. Ιστορικές αναφορές με πλούσια και ουσιαστικά στοιχεία από την Πολιορκία του Μεσολογγίου, αλλά και η ζωή στα Επτάνησα, στο τρίτο μέρος του βιβλίου, μέσα από ιστορίες που δείχνουν την ακριβή εικόνα της ζωής στα νησιά εκείνη την περίοδο.
Δεν θέλω να μπω σε λεπτομέρειες σχετικά με την ιστορία του βιβλίου, γιατί είμαι σίγουρη πως ο αναγνώστης πρόκειται να κάνει ένα ταξίδι στις σελίδες του που θα τον εκπλήξει και θα τον προβληματίσει. Θα τον γοητεύσει και θα τον αφυπνίσει σε θέματα της ίδιας του της ύπαρξης. Μπορώ να πω με βεβαιότητα όμως, πως η ιστορία αυτή είναι δύσκολο να αφήσει ασυγκίνητο τον αναγνώστη. Στο τέλος της θα αναρωτηθεί μήπως τελικά η δικαιοσύνη και το μερτικό του κάθε ανθρώπου μετριέται στη ζυγαριά του Χουσεΐν με τα μαλαματένια βελανίδια. Και είναι σίγουρο πως ο καθένας παίρνει αυτό που του αναλογεί…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου