Η Κλαούδια Πινιέιρο, η συγγραφέας που έχει ήδη αποδείξει ότι γνωρίζει να βυθίζει τον αναγνώστη στα πιο σκοτεινά μονοπάτια της ανθρώπινης ύπαρξης, επιστρέφει με ένα έργο-γροθιά. Στους Καθεδρικούς, σε μετάφραση της Ασπασίας Καμπύλη, στήνει ένα λογοτεχνικό μωσαϊκό που ισορροπεί ανάμεσα στο νουάρ και στη βαθιά κοινωνική παρατήρηση. Το φως χαμηλώνει, ο καμβάς γεμίζει με σκιές και ψίθυρους, και η συγγραφέας τοποθετεί προσεκτικά τα πιόνια της: επτά φωνές, επτά μαρτυρίες, επτά συνειδήσεις που φανερώνουν τις χαραμάδες μιας ολόκληρης κοινωνίας.
Στο κέντρο της αφήγησης βρίσκεται μια οικογενειακή τραγωδία: το σώμα της δεκαεπτάχρονης Άννας βρίσκεται τεμαχισμένο και καμένο, έπειτα από ένα ανώνυμο τηλεφώνημα που συγκλονίζει τις αρχές και διαλύει κάθε βεβαιότητα των Σαρδά. Ο πατέρας, η μητέρα, οι δύο αδελφές βυθίζονται σε έναν κυκεώνα σιωπών και ανείπωτων ενοχών. Η Κάρμεν, η «καθωσπρέπει» κόρη και πιστή Καθολική, προσκολλάται σε μια εικόνα τάξης και ηθικής. Η Λία, αντίθετα, αρνείται να δεχτεί την «επίσημη» εκδοχή της δολοφονίας, εγκαταλείπει το σπίτι και μαζί του κάθε πίστη, και ξεκινά μια νέα ζωή μακριά. Όμως, τριάντα χρόνια μετά, το παρελθόν επιστρέφει απρόσκλητο, καθώς η επίσκεψη της αδελφής της και του γαμπρού της ανοίγει ξανά πληγές που ποτέ δεν έκλεισαν.
Η αφήγηση της Πινιέιρο δεν είναι μια γραμμική ιστορία μυστηρίου αλλά μια πυκνή καταγραφή συνειδήσεων, ένας πολυφωνικός χορός όπου οι φωνές μπλέκονται, αντικρούονται, συμφωνούν και αντιμάχονται, αποκαλύπτοντας το εύθραυστο υλικό της ανθρώπινης ψυχής. Οι μονόλογοι μοιάζουν με εξομολογήσεις που άλλοτε γίνονται ψίθυροι και άλλοτε κραυγές, προσφέροντας στον αναγνώστη όχι μόνο τις διαφορετικές εκδοχές ενός εγκλήματος αλλά και τα μυστικά που κρύβει κάθε χαρακτήρας μέσα του.
Η θεματική εμβάθυνση είναι εντυπωσιακή. Η συγγραφέας μιλά για την έμφυλη βία, για την καταπίεση των γυναικών, για την αναγκαιότητα του δικαιώματος στην αυτοδιάθεση του σώματος. Εισχωρεί, όμως, ακόμα πιο βαθιά στον ιστό της θρησκείας και της πίστης, στις επιταγές της Καθολικής Εκκλησίας, στους κανόνες που πρέπει να τηρηθούν με κάθε κόστος, στην τιμωρία όσων παρεκκλίνουν. Ξύνει την επίφαση ιερότητας για να δείξει πως η πίστη μπορεί να γίνει όπλο χειραγώγησης, εργαλείο ενοχής, άλλοθι για τις πιο αθέμιτες πράξεις.
«Αν οι ιστορίες είναι θρησκεία, ίσως δεν είμαι άθεος», γράφει η Πινιέιρο, αφήνοντας τον αναγνώστη να συλλογιστεί τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στο ιερό και στο βέβηλο. Κάθε σελίδα χτίζει έναν καθεδρικό από λέξεις που αντί για βιτρό και πέτρες υψώνεται πάνω σε ενοχές, απωθημένα και κρυμμένα μυστικά. Οι οικογενειακοί δεσμοί αποκαλύπτονται εύθραυστοι, η αγάπη μεταμορφώνεται σε καταπίεση, το «σ’ αγαπώ» αλλάζει πρόσωπα και προσωπεία μέχρι να μείνει μόνο η πιο καθαρή, άφθαρτη μορφή του.
Η Πινιέιρο στήνει έτσι ένα πολυεπίπεδο έργο που δεν αρκείται στο να σοκάρει με το έγκλημα. Ανατέμνει το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο, αναμετριέται με το βάρος της ιστορίας και αναδεικνύει πώς η πίστη, η εξουσία και η οικογένεια μπορούν να γίνουν ταυτόχρονα πηγή παρηγοριάς αλλά και ανελέητη φυλακή. Με λόγο κοφτερό, ρεαλιστικό αλλά και ποιητικό, οδηγεί τον αναγνώστη σε μια πορεία αναστοχασμού και σύγκρουσης.
Οι Καθεδρικοί είναι ένα βιβλίο που πληγώνει, που συγκλονίζει, που αναγκάζει τον αναγνώστη να κοιτάξει κατάματα τον καθρέφτη της κοινωνίας και να δει εκεί όχι μόνο το πρόσωπο του δολοφόνου αλλά και τη σκιά των «ηθικών αυτουργών». Και όταν κλείσεις την τελευταία σελίδα, το ερώτημα παραμένει αμείλικτο.
Ποια είναι η αλήθεια που κρύβουμε και πόσο αντέχουμε να τη φέρουμε στο φως;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου