«Κάποτε ήμουν Ελλην Ηπειρώτης, 1914... υποχώρησα και εδέχθηκα να με ονομάσουν βόρειο-Ηπειρώτη το 1923. Μου είπαν έτσι ότι θα εξασφαλίσουν όλα μου τα δικαιώματα... Να μην φοβάμαι. Επεσα και κοιμήθηκα και ξύπνησα το 1945 να ανακαλύψω ότι πλέον ήμουν Μειονοτικός (το τι μειονότητα δεν το λέγαν). Ξανάκοιμήθηκα και ξύπνησα το 1991 Αλβανός.
Κάποτε ήμουν Έλλην Κύπριος, μου είπαν να δεχθώ ότι υπάρχουν και Τούρκοι στο νησί και δεν είναι σωστό να μην νοιώθουν και αυτοί ίσιοι. Το δέχθηκα, τι κι αν ήταν το ίδιο μου το αίμα εξισλαμισμενο με την βία. Έτσι έπεσα και κοιμήθηκα. Ξύπνησα Ελληνοκυπριος και ο αδελφός μου Τουρκοκύπριος. Τώρα μου λένε να μην λέω πώς είμαι Έλληνας... Κάνει κακό στην ειρήνη και την ευημερία της Ανατολικής Μεσογείου. Έτσι και γω λέω είμαι Κύπριος σκέτο. Νιώθω όμορφα γιατί μου χαϊδεύουν την πλάτη οι ξένοι.
Κάποτε ήμουν Ίμβριος, Τενέδιος, Κωνσταντινουπολίτης, μου είπαν μην φοβάσαι, έχεις στάτους μειονότητος... Όλα καλά θα πάνε...σήμερα ζω στην Αθήνα. Στο φέισμπουκ μου γράφω τόπο καταγωγής Istanbul, Turkey. Τα ξαδέρφια μου βέβαια ζουν στην Πόλη ακόμα υπό το όνομα Μοχάμεντ και Φατιμά.
Κάποτε ήμουν Μακεδόνας. Μου είπαν πως αυτό δεν ευχαριστεί τους σχεδιασμούς των φίλων μας των Γερμανών (για τα δυτικά Βαλκάνια - νέα γερμανική γιουγκοσλαβια) και πώς είναι εθνικιστικό. Και γω σαν καλό παιδί που είμαι και που αγαπά όλο τον κόσμο άλλαξα όνομα και ευτυχώς μου επέστρεψα με χίλια ζόρια να λέγομαι Νοτιομακεδόνας.
Αλλά θα σας την σκάσω βρε. Για να δείτε ότι είμαι ακόμα καλύτερος απ ότι νομίζετε σκέφτομαι ένα πιο κατάλληλο όνομα: Νομάς».
Απ: Πραγματικά ήρωες. Μόνο αν διαβάσει κάποιος αυτό το βιβλίο θα καταλάβει τι συνέβη στην Β. Ήπειρο. Πολλές φορές έγινα ένα μάτσο κουρέλια, πολλές φορές με πήραν τα κλάματα, πολλές φορές σφίχτηκε η καρδιά μου. Κι αυτό γιατί είχα συνομιλήσει με πολλούς ανθρώπους που είχαν κάνει στις πιο σκληρές φυλακές του Ενβέρ Χότζα και μου είχαν διηγηθεί πολύ σκληρά πράγματα, απαίσια βασανιστήρια, εικονικές εκτελέσεις, μερικά από τα οποία θα τα βρουν οι αναγνώστες και στο βιβλίο.
Απ: Θέλω να σας πω ότι δεν με φοβίζει καθόλου, αν και δεν μου έχει συμβεί ποτέ κάτι τέτοιο. Και ξέρετε γιατί; Γιατί εγώ δεν κάνω πολιτική μέσα από τα βιβλία μου, καταγράφω νομίζω αντικειμενικά και ρεαλιστικά την κατάσταση. Αν κάποιος έχει επιχειρήματα να ανατρέψει την άποψη που καταθέτω, εδώ είμαι να αντιπαραβάλουμε τα στοιχεία και τις μαρτυρίες. Το μόνο που με προβληματίζει είναι ότι σε αυτή την χώρα, βάζουμε στους ανθρώπους πολύ εύκολα ταμπέλες, όπως λέω και στο βιβλίο μου. Αλλά εγώ είμαι γνωστός στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, ότι ανήκω όλη μου την ζωή στο δημοκρατικό τόξο, συνεπώς πρέπει να είναι κάποιος πολύ ακραίος και θρασύς, για να τολμήσει να με πλήξει έτσι όπως το εννοείτε.
Κάποτε ήμουν Έλλην Κύπριος, μου είπαν να δεχθώ ότι υπάρχουν και Τούρκοι στο νησί και δεν είναι σωστό να μην νοιώθουν και αυτοί ίσιοι. Το δέχθηκα, τι κι αν ήταν το ίδιο μου το αίμα εξισλαμισμενο με την βία. Έτσι έπεσα και κοιμήθηκα. Ξύπνησα Ελληνοκυπριος και ο αδελφός μου Τουρκοκύπριος. Τώρα μου λένε να μην λέω πώς είμαι Έλληνας... Κάνει κακό στην ειρήνη και την ευημερία της Ανατολικής Μεσογείου. Έτσι και γω λέω είμαι Κύπριος σκέτο. Νιώθω όμορφα γιατί μου χαϊδεύουν την πλάτη οι ξένοι.
Κάποτε ήμουν Ίμβριος, Τενέδιος, Κωνσταντινουπολίτης, μου είπαν μην φοβάσαι, έχεις στάτους μειονότητος... Όλα καλά θα πάνε...σήμερα ζω στην Αθήνα. Στο φέισμπουκ μου γράφω τόπο καταγωγής Istanbul, Turkey. Τα ξαδέρφια μου βέβαια ζουν στην Πόλη ακόμα υπό το όνομα Μοχάμεντ και Φατιμά.
Κάποτε ήμουν Μακεδόνας. Μου είπαν πως αυτό δεν ευχαριστεί τους σχεδιασμούς των φίλων μας των Γερμανών (για τα δυτικά Βαλκάνια - νέα γερμανική γιουγκοσλαβια) και πώς είναι εθνικιστικό. Και γω σαν καλό παιδί που είμαι και που αγαπά όλο τον κόσμο άλλαξα όνομα και ευτυχώς μου επέστρεψα με χίλια ζόρια να λέγομαι Νοτιομακεδόνας.
Αλλά θα σας την σκάσω βρε. Για να δείτε ότι είμαι ακόμα καλύτερος απ ότι νομίζετε σκέφτομαι ένα πιο κατάλληλο όνομα: Νομάς».
Το "ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΠΑΡΈΑΣ" σύνάντησε τον καταξιωμένο συγγραφέα Θοδωρή Δεύτο με αφορμή το τελευταίο του βιβλίο «Το πέρασμα αντίκρυ» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος. Μιλήσαμε για το ιστορικό μυθιστόρημα και τις παγίδες που κρύβει το συγκεκριμένο είδος, για την τέχνη της αφήγησης στα κείμενα του, αλλά και για ένα φλέγον θεμα που ταλανίζει την Ελλάδα δεκαετίες, όπως το Βόρειο ηπειρωτικό ζήτημα.
Οι απαντήσεις του πραγματικά καθηλώνουν. Ένας λογοτέχνης του καιρού μας, που δεν φοβάται να πει τα πράγματα με το όνομα τους. Ο Θοδωρής Δεύτος δικαίως έχει κερδισει τις καρδιές των αναγνωστών του.
Ερ1: Κ. Δεύτο σας ευχαριστούμε για το χρόνο σας. Ο τίτλος του νέου σας βιβλίου "ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΑΝΤΙΚΡΥ" ήταν συμβολικός; Ποια ήταν η αφορμή για να γραφτεί το βιβλίο αυτό;
Απ: Εγώ σας ευχαριστώ για την φιλοξενία. Ο τίτλος του νέου μου βιβλίου είναι συμβολικός και ουσιαστικός συγχρόνως, γιατί το όνειρο ζωής για τον κάθε Βορειοηπειρώτη που ζούσε εγκλωβισμένος και καταπιεσμένος από το καθεστώς του Ενβέρ Χότζα στην Αλβανία, ήταν πότε θα περάσει αντίκρυ, πότε δηλαδή θα πατήσει το χώμα της μάνας Ελλάδας. Αυτό, ήταν πόθος και καημός όλων των Ελλήνων που ζούσαν στην Βόρειο Ήπειρο. Αυτό λοιπόν εκφράζει και ο τίτλος.
Ερ 2: Μετά από μια επιτυχημένη συγγραφική πορεία επάνω σε βιβλία που στηρίζονται σε αλήθειες και ιστορικά γεγονότα, όπως για την Σμύρνη, την Κύπρο, την Κωνσταντινούπολη, τον Πόντο, ήρθε και η σειρά της Βορείου Ηπείρου που είναι και η πατρίδα σας. Γιατί αργήσατε τόσο να γράψετε αυτό το βιβλίο;
Απ: Όπως είπατε, εγώ έχω καταγωγή από την Β. Ήπειρο. Ο πατέρας μου έφυγε δεκαπέντε χρονών από το χωριό του, την Πολύτσανη του Πωγωνίου, και συνάντησε τον αδελφό του μετά από σαράντα χρόνια, το 1985. Μεγάλωσα λοιπόν σε μια οικογένεια που το μόνο της πρόβλημα και έννοια, ήταν τι κάνει η υπόλοιπη οικογένεια από την άλλη μεριά των συνόρων. Συνεπώς κουβαλούσα ένα φορτίο πολύ μεγάλο σε επίπεδο συναισθηματικό που δεν με άφηνε να γράψω για την δική μου αλησμόνητη πατρίδα. Αυτός λοιπόν ήταν ό λόγος, τα συναισθήματα που με κρατούσαν δέσμιο, με πλημμύριζαν και δεν με άφηναν να εκφραστώ. Ευτυχώς κάποια στιγμή ξεπέρασα αυτό το εμπόδιο.
Ερ 3: Αν και στο βιβλίο περνάτε αρκετά μηνύματα, θα μπορούσε κάποιος να το χαρακτηρίσει ως ιστορικό - πολιτικό θρίλερ. Τι βλέψεις έχετε για το βιβλίο αυτό; Περιμένετε ίσως να αφυπνίσει κάποιες συνειδήσεις;
Απ: Ασφαλώς το βιβλίο είναι ένα ιστορικό, κοινωνικό και πολιτικό μυθιστόρημα, το οποίο στέλνει πολλαπλά μηνύματα στην Ελληνική κοινωνία. Μια κοινωνία που έχει σχεδόν παντελή άγνοια για το τι σημαίνει Βόρειος Ήπειρος και πως πέρασαν οι 400.000 περίπου Έλληνες γηγενείς που ζούσαν εκεί, μέχρι που άνοιξαν τα σύνορα το 1991 και πλέον διακινούνται ελεύθερα. Μια άγνοια, για την οποία είναι υπεύθυνο αποκλειστικά το εκπαιδευτικό μας σύστημα.
Ναι, είμαι σίγουρος, ότι αυτοί οι που θα επιλέξουν να το διαβάσουν θα συγκλονιστούν και θα αναρωτηθούν, κι εγώ τι έκανα, που ήμουν, γιατί με έχουν ρίξει οι πολιτικές ηγεσίες που κυβερνούν αυτό τον τόπο σε λήθαργο; Γιατί αφήσαμε τους Έλληνες της Βορείου Ηπείρου μόνους και αβοήθητους; Δείτε τους Τούρκους πόσο πολύ ενδιαφέρονται για τις δικές τους μειονότητες!
Είναι καιρός νομίζω να αφυπνιστούμε, δε το νομίζετε κι εσείς;
Ερ 4: Πιστεύετε πως οι συγγραφείς θα πρέπει να εκφράζουν την άποψη τους μέσα από τα έργα τους για κοινωνικά ζητήματα;
Απ: Ασφαλέστατα, τι είναι οι συγγραφείς άνθρωποι που ζούνε στην γυάλα; Ή μήπως δεν πρέπει να εκφέρουμε άποψη, που είναι δυνατόν να δυσαρεστήσει κάποιους αναγνώστες; Τουναντίον, εγώ πιστεύω ότι οι πνευματικοί άνθρωποι από όποιο μετερίζι δρουν θα πρέπει να είναι μπροστάρηδες, να δίνουν τον τόνο και να δείχνουν τον δρόμο. Εμένα με στενοχωρεί ότι ελάχιστοι είναι οι Πανεπιστημιακοί και Ακαδημαϊκοί που τοποθετούνται σε βαριά πολιτικά και εθνικά ζητήματα. Ασχολούνται με τα Ευρωπαϊκά προγράμματα και την καλοπέραση τους. Είναι ΛΑΘΟΣ στάση!
Ερ 5: Ήρωες με την πραγματική έννοια της λέξης όλα τα πρόσωπα της ιστορίας μας. Πρόσωπα που δεν υποτάσσονται κι'ας υπομένουν τα χίλια μύρια. Πως αισθανόσαστε όταν γράφατε για όλα αυτά τα τραγικά συμβάντα που συνέβαιναν;
Απ: Πραγματικά ήρωες. Μόνο αν διαβάσει κάποιος αυτό το βιβλίο θα καταλάβει τι συνέβη στην Β. Ήπειρο. Πολλές φορές έγινα ένα μάτσο κουρέλια, πολλές φορές με πήραν τα κλάματα, πολλές φορές σφίχτηκε η καρδιά μου. Κι αυτό γιατί είχα συνομιλήσει με πολλούς ανθρώπους που είχαν κάνει στις πιο σκληρές φυλακές του Ενβέρ Χότζα και μου είχαν διηγηθεί πολύ σκληρά πράγματα, απαίσια βασανιστήρια, εικονικές εκτελέσεις, μερικά από τα οποία θα τα βρουν οι αναγνώστες και στο βιβλίο.
Ερ 6: Η μεταφορά ιστορικών γεγονότων στο χαρτί, απαιτεί μεγάλη μαεστρία. Εκεί παίζουν οι ισορροπίες, που πολλές φορές εμάς τους αναγνώστες ένα τέτοιου είδους βιβλίο μπορεί να μας κουράσει γιατί απλώνεται πολύ σε ιστορικά στοιχεία. Πως καταφέρνετε εσείς μέσα από τα δικά σας αναγνώσματα τα ιστορικά ταξίδια να τα γράφετε έτσι, ώστε να υπερτερεί το συναίσθημα;
Απ: Αυτά τα βιβλία απαιτούν πολύ καλή μελέτη της ιστορίας, ώστε να καταλήξεις σε ένα σωστό ιστορικό πλαίσιο και πάνω σε αυτό να κεντήσεις τον μύθο σου. Εγώ προσωπικά φροντίζω να κρατώ τα σημαντικότερα στοιχεία ιστορίας και να μην κουράζω τους αναγνώστες μου με πολλά στοιχεία, τα οποία στο τέλος της ημέρας δεν θα θυμάται ο κουρασμένος πλέον αναγνώστης. Κρατώ τα απαραίτητα, γιατί γράφουμε μυθιστόρημα και όχι ένα ιστορικό βιβλίο. Τόσα όσο χρειάζεται λοιπόν ιστορικά στοιχεία!
Ερ 7: Τυχαίνει το βιβλίο σας να κυκλοφορήσει παράλληλα με ένα τραγικό συμβάν που συνέβη στην ελληνική μειονότητα της Αλβανίας, και ταλάνισε όχι μόνο τους Βορειοηπειρώτες αλλά και όλους τους Έλληνες. Θα μπορούσατε να μας πείτε την δικιά σας οπτική γωνία του θέματος, και τι θεωρείται αξιομνημόνευτο πάνω στο βορειοηπειρωτικό θέμα;
Απ: Το πιο σημαντικό και το πλέον τερατώδες για μένα, είναι ότι το πολιτικό σύστημα της χώρας, και δεν μιλώ για κόμματα, έκρυψε αυτό το μείζον εθνικό θέμα κάτω από το χαλί επί εξήντα χρόνια τώρα. Και ήρθε το περιστατικό του άτυχου Κωνσταντίνου Κατσίφα, για να αφυπνίσει την Ελληνική κοινωνία η οποία όπως σας είπα, πολύ λίγα γνωρίζει για το Βορειοηπειρωτικό και τους Έλληνες που ζουν ακόμη εκεί. Ίσως όμως πιο σημαντικό για μένα είναι, ότι παρά το γεγονός ότι αυτοί οι άνθρωποι έμειναν εκεί αποκλεισμένοι επί πέντε αιώνες, κατάφεραν να διατηρήσουν στο ακέραιο την εθνική τους ταυτότητα, την γλώσσα και τα θρησκευτικά τους πιστεύω. Αυτό είναι εντυπωσιακό!!!
Ερ 8: Με άγγιξε έντονα μια έκφραση σε κάποιο σημείο του βιβλίου. Αναφέρεστε στον πρωταγωνιστή τον Οδυσσέα Νταϊκο. "... μάζευε σιωπές για να ξεσπάσει σε κραυγή!" Ποια είναι η δικιά σας κραυγή που βγάλατε μέσα από αυτό το βιβλίο μετά από τόσες σιωπές, και θέλετε να την ακούσουν και οι αναγνώστες αυτού του βιβλίου;
Απ: Θέλω να πω στον κάθε Έλληνα και στην κάθε Ελληνίδα, ότι πέρα από την καλοπέραση και τον ευδαιμονισμό μας, υπάρχουν και άλλες υπέρτατες αξίες, με πρώτη την πατρίδα, την σημαία, την ιστορία και τις παραδόσεις του έθνους των Ελλήνων! Ας δώσουμε μεγαλύτερη σημασία σε αυτά, οι καιροί που περνάμε είναι πονηροί.
Ερ 9: Σας φοβίζει η σκέψη πως... Όπως ακριβώς και οι πολιτικοί μας προτιμούν να εθελοτυφλούν και να σιωπούν για ένα τόσο σοβαρό θέμα, που αφορά την δικιά μας Βόρειο Ήπειρο, να "αγανακτήσουν" κάποιοι αναγνώστες και στην χειρότερη να εισπράξετε αρνητικές κριτικές;
Απ: Θέλω να σας πω ότι δεν με φοβίζει καθόλου, αν και δεν μου έχει συμβεί ποτέ κάτι τέτοιο. Και ξέρετε γιατί; Γιατί εγώ δεν κάνω πολιτική μέσα από τα βιβλία μου, καταγράφω νομίζω αντικειμενικά και ρεαλιστικά την κατάσταση. Αν κάποιος έχει επιχειρήματα να ανατρέψει την άποψη που καταθέτω, εδώ είμαι να αντιπαραβάλουμε τα στοιχεία και τις μαρτυρίες. Το μόνο που με προβληματίζει είναι ότι σε αυτή την χώρα, βάζουμε στους ανθρώπους πολύ εύκολα ταμπέλες, όπως λέω και στο βιβλίο μου. Αλλά εγώ είμαι γνωστός στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, ότι ανήκω όλη μου την ζωή στο δημοκρατικό τόξο, συνεπώς πρέπει να είναι κάποιος πολύ ακραίος και θρασύς, για να τολμήσει να με πλήξει έτσι όπως το εννοείτε.
Ερ 10: Πόσο ταυτίζεστε με τον πρωταγωνιστή μας, τον Οδυσσέα Νταϊκο;
Απ: Ταυτίζομαι σε μεγάλο βαθμό. Έτσι θα αισθανόμουν κι εγώ νομίζω, αν βρισκόμουν στην θέση του.
Ερ 11: Θα ήθελα να ρωτήσω πολλά γιατί πραγματικά η συζήτηση μαζί σας έχει πολύ ενδιαφέρον, όμως για να μην κουράσω άλλο ούτε εσάς αλλά ούτε και τους αναγνώστες, θα αρκεστώ σε μια ευχή για το νέο έτος!
Απ: Θέλω να ευχηθώ σε όλους να έχουν υγεία και για την δόλια την πατρίδα να καταφέρει να ορθοποδήσει κάποτε, να βγει από τον φαύλο κύκλο της εξάρτησης και της πολιτικής και οικονομικής υποδούλωσης. Καλές γιορτές σε όλους, ευχαριστώ για την ευκαιρία της επικοινωνίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου