ΑΠΟΨΗ για το βιβλίο "ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ", του ΜΑΚΗ ΠΑΝΟΥ, εκδόσεις ΠΝΟΗ με την ματιά της ΕΥΑΣ ΝΑΤΣΗ

Δαβάζοντας το ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ, βρέθηκα να ταλανίζομαι σε άλυτους γρίφους και μυστικά καλά κρυμμένα, λάθη και πάθη που απεγνωσμένα ζητούν να βρουν μια διαφυγή, κομμάτια του πάζλ που έπρεπε να ενόσω με πολύ προσοχή, για να έρθει η λύτρωση που τόσο πολύ αναζητούσα για τους ήρωες μου. 

Παρόν και μέλλον σφιχταγκαλιασμένα με το παρελθόν. Mυστικά κρυμμένα, παιδικά βιώματα, κι ένας ατέλειωτος εκβιασμός του παρελθόντος της ψυχικής ηρεμίας, επηρεάζουν γεγονότα του παρόντος! Μπερδεμένο το κουβάρι ανάμεσα στα θέλω και τα μπορώ, τα πρέπει και τα μη, και μια παρανοϊκή, αλλά, από την άλλη, λογική για την εποχή συμπεριφορά, των αξιών της τιμής αλλά και ενός ιδιότροπου χαρακτήρα, επιβάλλει ο συγγραφέας να βρει λύσεις για τον πρωταγωνιστή της ιστορίας! Ένα σύνολο από ανθρώπους, που επεμβαίνουν στη ζωή του, παίζουν τον καθοριστικό ρόλο για την εξέλιξη του, τη μοίρα και το μέλλον του! Απρόοπτα γεγονότα φέρνουν ανατροπές στην ηρεμία των πρωταγωνιστών, βάζοντας τους σε μπελάδες χωρίς προηγούμενο, και με το ερωτικό στοιχείο να έχει πάντα τον πρωταγωνιστικό ρόλο, με κύρια χαρακτηριστικά τις λεπτομερείς επεξηγήσεις. Μια σειρά από απρόσμενες καταστάσεις, που όμως πάντα ένα παρελθόν, θα επηρεάζει ένα παρόν και θα είναι εμπόδιο για το μέλλον! Η γραφή λυτή, όπως χρειάζεται κι επιβάλλεται για το ύψος των περιστάσεων της ιστορίας, που δεν θα κουράσει ακόμα και τον τελευταίο αναγνώστη, με στοχευόμενες περιγραφές όμως, που σε κάνουν να γίνεσαι κομμάτι της και να ζεις την κάθε στιγμή κυριολεκτικά μπροστά σου, σαν να βλέπεις μια ταινία, χωρίς να σου αφήνουν απορίες, ώστε να σε κάνουν να γυρίζεις πίσω σελίδα. Κάποιες μικρές δόσεις χιούμορ, να σπάει λίγο τη μονοτονία, χωρίς όμως να ελαττώνει την αγωνιά του αναγνώστη για την εξέλιξη της υπόθεσης. Και τι να κρύβεται πίσω στο πριν? Τι είναι αυτό που στέκει εμπόδιο στο τώρα? Πόσο μπορεί μια αγάπη να γίνει απωθημένο, και πόσο ένας έρωτας μπορεί στο αποτέλεσμα, να μεταφραστεί μαρτύριο όπως αναφέρει ο συγγραφέας στο οπισθόφυλλο του βιβλίου.

Κλείνοντας την τελευταία σελίδα του βιβλίου, έμεινα για λίγο χαμένη στις σκέψεις μου, ανίκανη να μετατρέψω τα συναισθήματα μου σε λέξεις. Προσπαθώ να βάλω τις σκέψεις μου σε μια σειρά, μα ξεπηδούν συνεχώς εικόνες μπροστά μου και με αποσυντονίζουν. Εικόνες έντονες, δυνατές, εικόνες που με γυρνούν συνεχώς πίσω, γύρω στα 1912, εκεί που ξεκινά και η ιστορία μας. Και ξαφνικά νιώθω να σεργιανώ εκεί, στα χωρία της Χαλκιδικής, μεσα στα άγρια εδάφη, μα συνάμα μαγευτικά τοπία. Σε εκείνο τον τόπο όπου ο λόγος των αντρών ήταν νόμος και οι γυναίκες υποτάσσονταν στο λόγο του πατέρα και έπειτα του συζύγου. Εκεί όπου η γέννηση του αρσενικού ήταν ευλογία και η γέννηση του θηλυκού κατάρα. Γνώρισα από κοντά τα έθιμα, τις παραδόσεις, τους άγραφους νόμους, και υποκλίνομαι στην πένα του Μακη Πανου, η οποία ζωντανεύει μέσα από τον πλούσιο λόγο του μια συγκλονιστική ιστορία, ακολουθώντας την ζωή μιας οικογένειας.

Νοέμβριο του΄49 και ο Στράτος ετοιμάζεται να παντρευτεί. Η αδερφή του η Γεωργία που εχει έρθει με τον άντρα της τον Σταθη από την Σαλονίκη να βοηθήσει με τις προετοιμασίες του γάμου εχει πεσει με τα μούτρα στο καθαρισμα του σπιτιου που ειχε να δει γυναικειο χέρι από τοτε που η Γιωργία κλέφτηκε με τον καλό της, αφήνοντας στην θλίψη τον κυρ Νικόλα, τον πατέρα της, που από τότε που έχασε την γυναίκα του την Μαρία, ειχε μεγάλη αδυναμία στην αγαπημένη του κόρη. Σαν σε κινηματογραφική πλοκή, αποκαλύπτεται η καθημερινότητα μιας ολάκερης κοινωνίας, όπου οι αποφάσεις κάθε οικογένειας αποτελούσαν θέμα συζήτησης σε όλο το χωριο. Ο γάμος με την όμορφη Βαγγελιώ γίνεται και το γλέντι λαμβάνει χώρα με δόξα και τιμή. Αν και ο Στράτος έχει καταστρώσει τα σχέδια για την ζωή που θέλει να ζήσει, η μοίρα παίζει τα δικά της παιχνίδια και οι άνθρωποι στέκονται εκστατικοί να παρακολουθούν τις εξελίξεις. Γιατί το παρελθόν, ακολουθεί πάντα το μέλλον, όσο κι΄αν αποφεύγουμε πολλές φορές είτε από άγνοια είτε εσκεμμένα να αποφύγουμε κάποια πράγματα. Ξέρω ότι ανυπομονείτε να αποκαλύψω κάτι, όμως πιστέψτε με πως η θέση μου είναι δύσκολη και δυστυχώς θα πρέπει απλά να σας βάλω στο τρυπακι της υπόθεσης, προκαλώντας σας να ψάξετε μόνοι σας να φανερώσετε τα μυστικά αυτά. Θα μπορούσα από τη θέση που βρίσκομαι να θεωρηθώ η σπαστική της παρέας, γιατί ο ρόλος μου είναι να κρύβω το μυστικό κάθε βιβλίου που παρουσιάζω, και λογικό να αφήνω τόν κάθε υποψήφιο αναγνώστη σε μία περιέργεια για τήν εξέλιξη καί τήν ροή της ιστορίας, όμως πιστέψτε με αυτό το βιβλίο έχει πολλά κρυμμένα μυστικά, κι όχι μόνο ένα, οπότε δεν θα φοβηθώ αν κάτι εν αγνοία μου αποκαλύψω!!! Εξού και ο τίτλος... το μυστικό τής παλιάς φωτογραφίας, ταιριάζει γάντι με το περιεχόμενο. Κι όχι τόσο σε ένα μυστικό, αλλά σε πολλά!!!

ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ είναι αδιαμφισβήτητα ένα από τα ωραιότερα βιβλία που έχω διαβάσει! Μεσα από μια γραφη γεμματη με παρομοιώσεις, περιγραφές τοπίων και συνθηκών διαβίωσης, ο συγγραφέας δημιουργησε εικόνες τόσο καθαρές, που νιώθεις ότι ο χρόνος έχει γυρίσει πίσω και βρίσκεσαι και εσύ εκεί. Ηθη και έθιμα της εποχής αλλά και οι παραδόσεις, αποτυπώνουν τα συναισθήματα των ηρώων του με καθαρότητα και απλότητα χωρίς να εκβιάζουν τη συγκίνηση. Αφηγείται με χάρη τα γεγονότα που καθόρισαν της τύχες της γιαγιάς Μαρίας και του παππού Νικόλα, χωρίς υπερβολές στις καταστάσεις που βιώνουν. Είναι σαν να ακους μια από τις ιστορίες που αφηγούνται οι γηραιότεροι στα χωριά και στέκεσαι άφωνος, ανυπομονώντας για τη συνέχεια. Αυτό ακριβώς πέτυχε ο συγγραφέας με την αλήθεια της πένας του: να με μαγέψει..  

Η πλοκή του βιβλίου είναι απίστευτα δομημένη. Είναι ένα πολυδιάστατο χρονικά μυθιστόρημα, με το χρόνο να παίζει γυρνώντας μας πίσω στο παρελθόν και ξαναφέρνοντας πάλι στο τώρα, μας συστήνει στην ομορφιά του τοπίου, στους νόμους που διαπερνούσαν κάθε πλευρά της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, στα δικαιώματα των ισχυρών απέναντι σε όσους ανήκαν στις κατώτερες τάξεις, στον αγώνα για επιβίωση, στις ασχολίες των κατοίκων, στην εκμετάλλευση και στις μάχες που ακολούθησαν την εποχή εκείνη. Την απελευθέρωση της Μακεδονίας από τον τούρκικο ζυγό αλλά και τις λεηλασίες που επακολουθήσαν ακόμα και μετά με το βαλκανικό πόλεμο από τους βούλγαρους κατακτητές. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, επακολουθήσαν οι ναζί για να ισοπεδωσουν ότι ορθιο ειχε απομεινει. Αργά και σταθερά αρχίζεις να ενσωματώνεσαι σ' αυτή την διαφορετική κοινωνία που είχε τις δικές της αρχές, και όταν η ώρα φτάνει για να αντιμετωπίσεις μαζί με τους ήρωες σου την κατασταση, όλα αρχίζουν να σου φαίνονται συμβατά και κατανοητά. Χωρίς να το καταλάβεις δένεσαι συναισθηματικά με τους χαρακτήρες και νιώθεις την καρδιά τους. Πονάς, υποφέρεις, ελπίζεις, βαρυγκωμάς, χαμογελάς με ικανοποίηση και κυρίως συγκινείσαι. Τους ακολουθείς στις αποφάσεις τους, γνωρίζεις τη φρίκη, την πείνα, την ελπίδα που τους κρατάει ζωντανούς. Έρχεσαι αντιμέτωπος με την αδιαφορία αλλά και την ανευ όρων προσφορά. Αφουγκράζεσαι τις αγωνίες τους και χαμογελάς με κάθε τους χαρά. Και ύστερα πάλι, βυθίζεσαι στα βαθιά νερά της λύπης.                                               
Ο παππούς Στρατός και η γιαγιά Γεωργία, ο γιος τους Νικόλας και η νύφη τους Μαρία, στιβαροί χαρακτήρες που αφοσιώνονται για αυτούς που αγαπούν. Άνθρωποι χωρίς υστεροβουλία και δεύτερες σκέψεις, βουτάνε χωρίς οξυγόνο στη θάλασσα της αγάπης, θυσιάζοντας πολλές φορές τον εαυτό τους. Η καρδιά τους είναι γεμάτη ζεστασιά. Τραγική φιγούρα της ιστορίας η γιαγιά Μαρία που αναγκάστηκε να κρύψει ένα μυστικό με όρκο ζωής, και υποφέροντας σιωπηλά, πάλευε με τους εφιάλτες του Νικόλα που καλά έκρυβε μεσα του  και τα γεγονότα διαδέχονταν το ένα το άλλο άλλοτε από ένα  εγωισμό και άλλοτε σαν λύση ανάγκης. Ταξίδεψα στα μέρη αυτά από το 1912 εως το 1960. Γνώρισα την ομορφιά αλλά και την άσχημη πλευρά της διαβίωσης εκείνων των ημερών, και γεύτηκα κάθε στιγμή αυτής της ιστορίας που χαράχτηκε ανεξίτηλα στην καρδιά μου. .

Αν θέλεις να χαρακτηρίσεις το μυθιστόρημα αυτό με μια λέξη, θα δυσκολευτείς πολύ. Θα μπορούσες να το πεις ιστορικό, καθώς ο συγγραφέας έχει κάνει μια απίστευτη ερεύνα επάνω στην εποχή εκείνη. Κάποιες φορές αναρωτιόμουν αν η διδασκαλία της ιστορίας,  παραθέτει και αποσπάσματα από τέτοιου είδους βιβλία θα είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε τους ανθρώπους πίσω από τους ήρωες και να συναισθανθούμε το μεγαλείο της προσφοράς τους; 

 Για ακόμη μια φορά ο συγγραφέας με κέρδισε με τις μεθυστικές περιγραφές συναισθημάτων, χωρίς ν'αναλώνεται σε ανούσιες λεπτομέρειες.

"ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ" είναι ένα μάθημα αληθινής αγάπης και αυταπάρνησης. Το κουβάρι της ιστορίας ξεδιπλώνεται με ένα τέμπο, και κατορθώνει να κρατήσει αμείωτο την αγωνία για αποκαλυψη του μυστηρίου, και παράλληλα να αποδώσει όλες τις ψυχολογικές διακυμάνσεις των ηρώων.  

Μέχρι την τελευταία σελίδα, όπου η απόλυτη ανατροπή δένει μοναδικά με την άρτια ανάπτυξη της υπόθεσης.

Μην είσαι σίγουρος πως αντέχεις τις "σκληρές αλήθειες"...