Διαβάζοντας το βιβλίο Παράτα με, του Δημήτρη Βαρβαρήγου! Απο την Σοφία Βιβλίων Γή!

          Θα ξεκινήσω με μια παλιά δοξασία που αναφέρεται στο βιβλίο, όχι για να προσδώσω δραματικότητα σε ένα ήδη πολύ τραγικό θέμα, αλλά για να δημιουργήσω μια μορφή προοικονομίας σε αυτά που πρόκειται να αντιμετωπίσει ο αναγνώστης που θα διαβάσει το Παράτα με, του κυρίου Βαρβαρήγου.

«Οι παλαιότεροι λέγανε πώς, όταν στον φθινοπωρινό ορίζοντα σμίγουν ο ουρανός με τη γη, ο χειμώνας που έρχεται θα είναι βαρύς για μερικούς ανθρώπους».

Σε μία τέτοια συνθήκη ορίστηκε να ζήσει η Δανάη, ένα μικρό κορίτσι που, στα δεκατρία του χρόνια, ανακαλύπτει πως το βιολετί χρώμα στα μαλλιά του Κυκλάμινου, της γιαγιάς της, θα είναι η πένθιμη πορεία της ζωής της -μισή ζωή, μισός θάνατος- χωρίς επιστροφή, χωρίς λύτρωση.

          Ένα παραμύθι χωρίς πριγκίπισσες και μάγους, χωρίς θαύματα και παλάτια. Ένα μικρό παιδί, αντί να φορτωθεί όλα του τα όνειρα σε μια καινούρια αφετηρία για να μεγαλώσει τα θαύματα, αντιμετωπίζει την πιο βίαιη έκφανση της ζωής· τον βιασμό από τον πατέρα του και τη στάση ανοχής της ίδιας του της μητέρας. Αυτός είναι ο πυρήνας τη ιστορίας, αλλά και του μικρότερου κύτταρου που απαρτίζει την κοινωνία, της οικογένειας της Δανάης, και κάθε Δανάης που ζει σε αυτόν τον κόσμο. Η μάχη στα παραμύθια είναι πάντα ίδια, του καλού με το κακό. Ο ήρωας πολεμάει με το κακό και συνήθως νικάει. Δεν υπάρχει καμία ωραιοποίηση σε αυτή την ιστορία. Ο ρεαλισμός της είναι τόσο σκληρός, σαν να γρονθοκοπάει ο αναγνώστης τις αντοχές του πάνω σε ένα κομμάτι πάγου ξανά και ξανά. Έρχεται αντιμέτωπος με τις ανοχές και τις ενοχές του, αυτοαναιρείται και ψάχνει να βρει ελπίδα και λύτρωση μέσα από το ίδιο το κακό. Όπως ακριβώς ζητούν λύτρωση και οι ήρωες της ιστορίας. Προτιμούν τη δικαίωση του θανάτου για να επιβιώσουν και να γλυτώσουν. Το φευγιό είναι προσωρινό μέτρο συντήρησης, αλλά όχι λύση. Ο φόβος, η ντροπή, η απόγνωση και η απελπισία ακολουθούν τα θύματα και όχι τους θύτες. Στην ιστορία αυτή ο θυμός υποβόσκει στα συναισθήματα του αναγνώστη. Οι πρωταγωνιστές-θύματα διακατέχονται από ένα σιωπηλό γιατί. Ο φόβος δεν αφήνει περιθώρια για αντίδραση. Η σιωπή γίνεται εκκωφαντική, οι διάλογοι ορίζονται σαν κραυγές. Το έργο εξελίσσεται ως ένας θίασο με μαριονέτες που κινούνται με τρόπο μηχανικό σε συνθήκες απόλυτου εξαναγκασμού.

«Τελικά, απ’ όλες τις πράξεις, ο εξαναγκασμός να υποκύπτεις στις ορέξεις του άλλου είναι ο χειρότερος. Ο πιο ανίερος, ο πιο ζωώδης».

          Η φράση «Παράτα με» έχει μια δύστροπη πολυσημία στο βιβλίο αυτό. Δηλώνει τον ωχαδερφισμό της Ευδοκίας, της μάνας, απέναντι στις κοινωνικές επιταγές που δεν μπόρεσε ποτέ να αφομοιώσει. Η έλλειψη της δημιούργησε μια εικόνα μοιραίας γυναίκας με έντονη σεξουαλικότητα που οδήγησε τη ζωή της και την εξανάγκασε να γίνει υποχείριο των παθών της και των καταχρήσεων. Παίρνει μορφή απέναντι σε έναν άνδρα που μισεί τη θηλυκή υπόσταση γιατί, ως παιδί, έζησε την απόλυτη εγκατάλειψη από μία μητέρα ανήθικη. Γίνεται μέσο αντίδρασης για ένα κορίτσι που η απόφασή του σέρνει αβεβαιότητα και αμφιβολία.

«Δεν φοβάμαι να πεθάνω…Φοβάμαι τον τρόπο που θέλει αυτό το κάθαρμα να ζω…»

«Παράτα με» σημαίνει  φτάνει, δεν θέλω, δεν αντέχω, κάνω αυτό που θέλω, δεν ορίζομαι, ορίζω.

          Η τροπή της ιστορίας αλλάζει μέσα από δύσκολες καμπές, αφόρητες αποφάσεις, αμφιβολία. Το βιολετί παίρνει το χρώμα του ξεθωριασμένου ροζ. Η Δανάη θα διανύσει δύσκολους δρόμους για να κατορθώσει να ζήσει. Την ηλικία της, τα λάθη, τη χαρά, τον έρωτα και πάνω απ’ όλα τη συγχώρεση. Όταν το καλό έρθει στη ζωή της δεν βρίσκει τα βήματα για να το βαδίσει. Ξέρει πως θέλει, κατανοεί πως το δικαιούται αλλά δεν γνωρίζει τον τρόπο να το διαχειριστεί. Το καλό όμως βρίσκει τρόπο να φωτίσει τα σκοτάδια και να καθηλώσει τις σκιές.

«Συγχωρώ σημαίνει χωράω στον κόσμο, κόρη μου. Μη φοβάσαι τη ζωή, ένα αστείο παιχνίδι είναι γι΄ αυτό μην την πάρεις ποτέ στα σοβαρά. Να κάνεις αυτό που θέλεις, δίχως να δίνεις λογαριασμό. Να την αρπάζει από τα μαλλιά τη βρόμα, να την οδηγείς εσύ, γιατί κάθε χαμένη στιγμή και μια χαμένη ευκαιρία».

          Η ιστορία του Παράτα με δεν έχει κοινωνικά μηνύματα. Είναι καθεαυτή ένα κοινωνικό μήνυμα. Βρίσκει τη ρίζα από την οποία προκύπτει η παθογενής πράξη, αναλύει με τρόπο σκληρό τις αιτίες και τις αφορμές και περιγράφει με καθαρότητα και ρεαλισμό τις τραγικές συνθήκες που βιώνουν τα παιδιά που ζουν σε αυτόν τον άρρωστο οικογενειακό κλοιό. Η σκληρότητα τη διήγησης δεν προσπαθεί να προκαλέσει αλλά να αφυπνίσει, ενώ εξαιρετικά είναι τα «επιμύθια» κάθε κεφαλαίου, που αποτελούν σκέψεις σε μορφή ποιητικού λόγου χωρίς μέτρο που ενδυναμώνουν την ιστορία και αποκλιμακώνουν την ένταση που προκαλεί η αφήγηση στον αναγνώστη. Σε κάποιες περιπτώσεις, όταν ο δημιουργός κομίζει την πραγματικότητα είναι μάλλον δύσκολο να της δώσει λογοτεχνική υπόσταση, ίσως γιατί η προσπάθεια να δημιουργήσει λεκτικές ωραιοποιήσεις οδηγεί στον αφανισμό της ουσίας. Στην προκειμένη περίπτωση η σκληρές αναφορές δικαιώνουν τον λόγο ύπαρξή τους. Θα ήθελα να σας προτρέψω να διαβάσετε το βιβλίο του κυρίου Βαρβαρήγου, να δοκιμάσετε τι αντοχές σας, για έναν και μοναδικό λόγο: Γιατί η γνώση είναι η υπέρτατη δύναμη.