Γιατί Όλα τα Βιβλία που Προορίζονται για Γυναίκες Έχουν το Ίδιο Εξώφυλλο;

Πεταλούδες, μαλλιά που ανεμίζουν και δαντελωτά φορέματα, προσελκύουν μαζικά τον γυναικείο πληθυσμό.

Τις προάλλες ήμουν σε ένα πολυκατάστημα και προσπαθούσα να αγοράσω ένα βιβλίο για τη μαμά μου, όταν παρατήρησα κάτι περίεργο στον διάδρομο με τα βιβλία. Όλα τα «γυναικεία» βιβλία έμοιαζαν να έχουν σχεδόν ακριβώς το ίδιο εξώφυλλο.

Στη βιτρίνα υπήρχαν σωρό εξώφυλλα με γυναίκες που φορούσαν γελοιωδώς τεράστια και δαντελωτά φορέματα. Υπήρχαν επίσης αρκετά εξώφυλλα με γυναίκες που φορούσαν γελοιωδώς τεράστια και δαντελωτά φορέματα ενώ κολυμπούσαν, γυναίκες με μαλλιά που ανέμιζαν και πάει λέγοντας.

Τι σήμαιναν αυτά τα παράξενα μοτίβα; Ήθελα να κατανοήσω ποια γωνιά της γυναικείας ψυχής εκμεταλλεύονται αδίστακτα οι εκδότες για να πουλήσουν βιβλία στη μαμά μου και σε άλλες γυναίκες. Έτσι, τηλεφώνησα σε μια ψυχολόγο, αλλά όχι σε μια οποιαδήποτε ψυχολόγο. Πήρα την ψυχολόγο Emma Fitz-Gerald με έδρα το Σίδνεϊ, που έχει πτυχίο στη δημιουργική γραφή.

VICE: Πρώτα από όλα, πες μου γιατί οι εκδότες έχουν επενδύσει τόσο στην αντίληψη ότι οι γυναίκες θέλουν να διαβάζουν μόνο για φορέματα.
Emma Fitz-Gerald: Λοιπόν, δεν στοχεύουν στην αφρόκρεμα της κοινωνίας. Αναφέρεσαι σε μυθιστορήματα που θεωρούνται κατά κάποιο τρόπο άχρηστα και φθηνά, οπότε θα πάρεις το αντίστοιχο του σκουπιδαριού του κίτρινου Τύπου. Δεν είναι κάτι διαφορετικό.

Ποια είναι η γνώμη σου για όλα αυτά τα εξώφυλλα;
Είναι μια εξαιρετική και ηλίθια ομάδα εξωφύλλων.

 Τι συμβαίνει με τις πεταλούδες στα βάζα;
Κατά τη γνώμη μου πρόκειται για μια απίστευτα άγαρμπη αλληγορία και με ενοχλεί λιγάκι που χρησιμοποιείται τόσο επίμονα σε τόσο πολλά εξώφυλλα. Υποθέτω ότι θέλουν να πουν κάτι για την ευθραυστότητα της ζωής που είναι παγιδευμένη σε αυτό το βάζο. Υπάρχουν στοιχεία βαναυσότητας, επίσης, διότι προφανώς κάποιος έβαλε την πεταλούδα στο βάζο και έχει τη δύναμη να την αφήσει να φύγει αλλά δεν το κάνει.

Η πεταλούδα είναι σαν το λουλούδι των εντόμων. Είναι ένας εύκολος τρόπος να πεις «αυτό είναι ένα πολύ όμορφο πράγμα». Το να βάλεις μια πεταλούδα στο βάζο όταν το μόνο που θέλει είναι να πετάξει, είναι σαν να βάζεις ένα πουλί στο κλουβί. Είναι ένα όμορφο πράγμα που του αρνούνται την ελευθερία.

Και αυτά με τα μεγάλα φορέματα; Αυτά μου φαίνoνται περισσότερο ερωτικά μυθιστορήματα.
Ναι, πρόκειται για πιο κλασικά ρομάντζα. Οι γυναίκες σε αυτά τα εξώφυλλα μοιάζουν με άτομα που θα τα κυνηγούσαν οι άνδρες. Αλλά τα πρόσωπά τους σε προσκαλούν και η γλώσσα του σώματός τους λέει γενικά το ίδιο. Μπορείς να το κοιτάξεις και να σκεφτείς «ναι, νιώθω άνετα με το ειδύλλιο που θα ξετυλιχθεί σε αυτό το μυθιστόρημα».

Οπότε η ατμόσφαιρα είναι πιο θετική απ' ό,τι με τις πεταλούδες;
Υπάρχει κάτι που σε ανεβάζει σε αυτές τις φωτογραφίες. Δεν νομίζω ότι θα μπορούσες να τις πεις εμψυχωτικές, αλλά αυτές οι φωτογραφίες άνετα κλίνουν προς τη θηλυκότητα. Επίσης, αυτά τα φορέματα φαίνεται να είναι αρκετά παλιά. Είναι λίγο πιο εύκολο να γράφεις σε αυτό το χρονικό πλαίσιο όταν θες να γράψεις συμβατικά και συντηρητικά βιβλία.

Τι λες για τις γυναίκες που πλέουν κάτω από το νερό;
Νομίζω ότι η ιδέα έχει αντληθεί σε αρκετά μεγάλο βαθμό από την Οφηλία του Σαίξπηρ και την εικονογραφία που υπάρχει για αυτήν. Σε αυτά εδώ φαίνεται σαν να υπάρχει ερωτικό ειδύλλιο που έχει προχωρήσει υπερβολικά. Η αγάπη είναι τόσο έντονη και αυτές οι γυναίκες πνίγονται μέσα σ' αυτήν ή έχουν τρελαθεί από την αγάπη.

Ωστόσο, δεν ξέρω τι είναι ελκυστικό σε αυτά τα εξώφυλλα. Δηλαδή, ποιος τα κοιτάει και σκέφτεται «θέλω αυτό με το κορίτσι που πνίγεται».

Κάποιες από αυτές μοιάζουν να κινούνται προς τα πάνω, οπότε «βγαίνουν» από το νερό. Εκείνη που είναι κάτω δεξιά και ανεβαίνει βγαίνοντας από το νερό, φαίνεται σαν να προσπαθεί να βγει για να πάρει αέρα. Επίσης λέγεται Poseidon και η Περιπέτεια του Ποσειδώνα αφορούσε ένα σκάφος που βυθίστηκε, οπότε δεν ξέρω τι συμβαίνει εκεί.

Τι γίνεται με αυτά εδώ; Αυτές οι τύπισσες είναι σίγουρα ριζικά διαφορετικές;
Το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα ήταν πως όλες είναι μοντέλα και ροκ σταρ, επειδή είναι εκείνες που πάντα τις φυσάει ο άνεμος. Υπάρχει αυτό το κάτι όταν τα μαλλιά τους μπερδεύονται από τον άνεμο που τις κάνει να φαίνονται κατά κάποιο τρόπο άγρια θηλυκά. Εξακολουθούν να είναι όμορφες, αλλά υπάρχει κάτι το ακραίο σε αυτές. Δεν τις ενδιαφέρει εάν τα μαλλιά τους δεν είναι επιμελημένα και αυτό τις κάνει να φαίνονται άνετες. Είναι όπως όταν η Beyonce περπατάει και ο άνεμος τη χτυπάει από μπροστά. Οπότε μου αρέσουν αρκετά αυτά τα εξώφυλλα.

Η πραγματικότητα όπως είναι, μέσα από το Newsletter του VICE Greece

Γιατί είναι όλα αυτά τα εξώφυλλα τόσο παρόμοια; Υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο είδος ψυχολογικής απήχησης στις γυναίκες συγκεκριμένα;
Νομίζω ότι θα βλέπατε το ίδιο είδος ομοιομορφίας εάν κοιτούσατε τα εξώφυλλα των μυθιστορημάτων του James Bond. Υπάρχει προβλεψιμότητα επειδή το περιεχόμενο είναι αρκετά προβλέψιμο επίσης. Το εξώφυλλο ενός μυθιστορήματος James Bond μπορεί να έχει φωτογραφία του Bond και πιθανώς θα υπάρχει ένα περίστροφο και μια γυναίκα. Αυτά τα μοτίβα λένε στον αναγνώστη ότι θα πάρει αυτό ακριβώς που προσδοκά.

Το ίδιο συμβαίνει με τα παραπάνω μυθιστορήματα. Θέλουν να προσελκύσουν τον αναγνώστη, αλλά ο αναγνώστης είναι ήδη έτοιμος να αγοράσει το βιβλίο. Οπότε δεν κοιτάει αναγκαστικά το εξώφυλλο και σκέφτεται: «Ω, αναρωτιέμαι περί τίνος πρόκειται».


Peter Clynes
 Το άρθρο αρχικά δημοσιεύτηκε στο VICE Australia/NZ.