Στο τέλος του κόσμου ή ίσως στη μέση του πουθενά, υπάρχει ένα χωριό κρυμμένο μέσα στην ομίχλη. Η Μπουκόινα της Γκόρας δεν είναι απλώς σκηνικό, είναι ζωντανός οργανισμός. Εκεί, όπως λένε οι μύθοι, οι άντρες γεννιούνται με άσπρα μαλλιά και βλέπουν καλύτερα τη νύχτα. Εκεί ο ήλιος ανατέλλει δυο φορές και το φεγγάρι δύει δυο φορές κάθε αυγή. Είναι τόπος όπου η ζωή τυλίγεται στην ομίχλη από την κούνια ως τον τάφο, κι ο Namik Dokle καταφέρνει να την αποδώσει με λόγο που θυμίζει και ποίηση και χρονικό.
Κεντρική μορφή του μυθιστορήματος η Μάικα — η γιαγιά-σύμβολο, «εκατοντάχρονη που την ξέχασε ο θάνατος» — που κουβαλά θρύλους, μνήμες και σοφία. Δίπλα της, οι κόρες της ομίχλης: κορίτσια που με τη φωνή, το τραγούδι και τη γιορτή τους κρατούν ζωντανή την ταυτότητα του τόπου. Μα έρχεται η βία, το καθεστώς, η αυθαιρεσία της εξουσίας· και τότε τα «κορίτσια της ομίχλης» μετατρέπονται σε «κορίτσια της μoυράνας», σε σώματα σιωπής και πένθους. Είναι η στιγμή που κλέβεται από την κοινότητα το δικαίωμα στη χαρά, στη γιορτή, στη γονιμότητα — η στιγμή που το προσωπικό τραύμα γίνεται συλλογική πληγή.
Η αφήγηση δίνεται μέσα από τα μάτια ενός παιδιού. Αυτό το βλέμμα της αθωότητας κάνει τα πάντα πιο οδυνηρά και πιο αληθινά: η σκληρότητα του καθεστώτος, η αφαίρεση της ελευθερίας, η μετατροπή των τραγουδιών σε ψιθύρους. Το παιδί βλέπει, καταγράφει, δεν μπορεί να σώσει κι αυτή η αδυναμία γίνεται η δύναμη της λογοτεχνίας.
Η γλώσσα του Dokle είναι υποβλητική, προφορική, γεμάτη εικόνες. Κάθε φράση είναι σαν πινελιά σε καμβά: τα βουνά, η ομίχλη, οι φωνές, οι σιωπές, όλα παίρνουν σχήμα και χρώμα. Χιούμορ, ειρωνεία, λαϊκή σοφία μπλέκονται με τον λυρισμό και φτιάχνουν μια αφήγηση που άλλοτε θυμίζει παραμύθι κι άλλοτε χρονικό μαρτυρίας.
Το βιβλίο είναι βαθιά πολιτικό χωρίς να φωνάζει. Η αρπαγή των κοριτσιών, ο σβησμένος ήχος των τραγουδιών, η σιωπή των αντρών, είναι όλα πράξεις που καταδεικνύουν πώς η εξουσία μπορεί να αφαιρέσει από έναν λαό την ίδια του την ψυχή. Αλλά μέσα από αυτή τη σιωπή, ο Dokle ανασύρει την αντίσταση: η μνήμη, όσο κι αν τυλίγεται στην ομίχλη, δεν χάνεται.
"Τα Κορίτσια της Ομίχλης" είναι βιβλίο που δεν διαβάζεται, βιώνεται. Πονάει, γιατί σε βάζει να κοιτάξεις το πώς η ιστορία ακρωτηριάζει μια κοινότητα. Συγκινεί, γιατί μέσα στον πόνο αντηχεί η φωνή της ζωής που αρνείται να σβήσει. Και λυτρώνει, γιατί δείχνει πως όσο υπάρχει μνήμη, όσο υπάρχουν οι «Μάικες» αυτού του κόσμου, η φωνή δεν σωπαίνει ποτέ.
Δεν είναι ένα εύκολο μυθιστόρημα, είναι όμως από εκείνα που, όταν τα κλείνεις, νιώθεις πως έχεις συναντήσει κάτι αληθινά σημαντικό. Μια λογοτεχνία που ξεκινά από την ομίχλη ενός χωριού και φτάνει να μιλά για όλους μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου