Το Βιβλίο της Παρέας Παρουσιάζει: "Κάτι Παράξενο στο νου μου" Ορχάν Παμουκ

                                                 ΚΑΤΙ ΠΑΡΑΞΕΝΟ ΣΤΟ ΝΟΥ ΜΟΥ

Συγγραφέας: Ορχάν Παμουκ
Εκδόσεις: Ωκεανίδα



Λίγα λόγια για το Βιβλίο:

Η ζωή ενός πλανόδιου μικροπωλητή και της αγαπημένης του. Μια ιστορία αγάπης στη σύγχρονη Πόλη. Για περισσότερο από 40 χρόνια, από το 1969 έως το 2012, ο Μεβλούτ τριγυρίζει στα σοκάκια της Πόλης. Είναι διαφορετικός από τους ανθρώπους γύρω του, υπάρχει κάτι "παράξενο" στο νου του! Προσπαθεί να καταλάβει τι είναι αυτό που τον ξεχωρίζει από τους άλλους, από πού προέρχεται αυτή η "παραξενιά". Αλλάζει επαγγέλματα, βρίσκεται κοντά στις αλλαγές που ζει η χώρα του, στις πολιτικές συγκρούσεις, στα πραξικοπήματα. Από επιλογή του δεν σταματάει ποτέ να πουλάει μποζά τις χειμωνιάτικες νύχτες, αναρωτιέται πάντα ποια πραγματικά είναι η αγαπημένη του και πόση σημασία έχει στον έρωτα το πεπρωμένο. Εξαρτώνται η ευτυχία και η δυστυχία μας από τις επιλογές μας; Ή μήπως ωριμάζουν ανεξάρτητα, έξω από εμάς, και μεις απλώς τις ζούμε, απλώς μας συμβαίνουν; Ο ήρωας του γίνεται μάρτυρας της εκρηκτικής μετάλλαξης της Ιστανμπούλ σε μια τεράστια πόλη. Καθώς αλλάζουν οι δρόμοι και τα σοκάκια που γνώρισε παιδί, αλλάζει και ο ίδιος. Το παιδί και ο έφηβος δίνουν τη θέση τους στον σύζυγο και τον πατέρα. Τα αυθαίρετα και οι παράγκες δίνουν τη θέση τους στις λεωφόρους και τις πολυκατοικίες. Η πόλη του γίνεται αγνώριστη αλλά ο Μεβλούτ αντί να αποξενώνεται της πιάνει την κουβέντα, κι αφήνει έτσι να συνομιλήσουν η ψυχή της πόλης του με τους καημούς της καρδιάς του.

Το Βιβλίο μέσα απο την ματιά μας:

   Μια παράξενη ιστορία, ένας παράξενος ήρωας, μια ιδιόμορφη αφήγηση. Μια εξαιρετικά περίτεχνη πλοκή αναδεικνύει την συγκλονιστική μεταμόρφωση της Τουρκίας τα τελευταία 40 χρόνια. Ιστορία, Πολιτισμός, Πολιτική, ήθη και έθιμα αλλάζουν μορφή στα μάτια του αναγνώστη με κινηματογραφική ταχύτητα χωρίς να κουράζουν, χωρίς να μπερδεύουν, με έναν τρόπο που εισχωρεί βαθιά και άμεσα στο μυαλό και στην καρδιά ακόμα και του πιο απαιτητικού αναγνώστη.    Μέσα απο την αφήγηση και την προσωπική ιστορία του Πρωταγωνιστή Μεβλουτ Καρατάς αναδεικνύονται όλα εκείνα τα στοιχεία της προσπάθειας της Ινσταμπούλ να ακολουθήσει τα βήματα της Δύσης. Και είναι σημαδιακό, και καθόλου τυχάιο. Καθοριστικό και έξυπνο που ο Ορχάν Παμουκ επιλέγει σαν αφηγητή και σαν κυρίαρχο αναλυτή και εκ φορέα της σκέψης του έναν απλό άνθρωπο. Ο Μεβλουτ Καρατάς είναι ένας επαρχιώτης ο οποίος έρχεται στην Πόλη μαζί με τον πατέρα του για να δουλέψει. Μαθαίνει να πουλάει γιαούρτι και μπόζα*. Έρχεται σε επαφή με πολλούς και διαφορετικούς ανθρώπους. Μπαίνει στα σπίτια τους, αφουγκράζεται τα προβλήματα τους. Περπατάει στους δρόμους και βιώνει σπιθαμή με σπιθαμή τις μικρές και μεγάλες αλλαγές μιας Πόλης που προσπαθεί να αλλάξει μέσα απο βίαιες και απότομες επιβολές.Ανασαίνει τους κινδύνους που περπατάνε μαζί του στα σκοτεινά και επικίνδυνα σοκάκια. Συναναστρέφεται με ανθρώπους μπεσαλήδες αλλά και υποκριτές. Και εκείνος δέχεται τα πάντα με καλή πρόθεση με αγάπη και κατανόηση. Ήρεμος και καλόβολος, αλλά γεμάτος με ενεργή σκέψη με προβληματισμούς και στοχασμούς. Ζει τις αλλαγές αλλά αρνείται να αφήσει αυτό που έμαθε να κάνει. Το επάγγελμα του χάνει την αίγλη του, γίνεται παρωχημένο, αλλά αυτός επιμένει να το ασκεί μένοντας πιστός σε ένα σύμβολο ζωής που αργοπεθαίνει.  Αποδεχόμενος τα δώρα της μοίρας του χωρίς μεμψιμοιρίες και περιττά παράπονα.  Αθώος ρομαντικός, ένας άνθρωπος μιας άλλης εποχής αποδίδει με έναν συγκλονιστικά δυνατό και έντονο τρόπο την αλλαγή και την μεταμόρφωση μιας ολόκληρης πόλης. Κουβαλάει στους ώμους του και μας τα καταθέτει όλα εκείνα τα μεγάλα και τα σημαντικά γεγονότα που έδωσαν στην Κωνσταντινούπολη έναν άλλον αέρα, μια άλλη εντελώς διαφορετική μορφή.
   Και το μεγαλειώδες στοιχείο που κάνει αυτό το βιβλίο να ξεχωρίζει είναι πως τα γεγονότα καταγράφονται με τρόπο κινηματογραφικό, συνοπτικό και αδιάβλητα αντικειμενικό. Χωρίς να παίρνει θέση  ο συγγραφέας διαμέσου του πρωταγωνιστή του στα γεγονότα και στις πολιτικές εξελίξεις δίνει την αίσθηση ωστόσο ή την ανεπαίσθητη εκείνη χροιά που βάζει τελικά την προσωπική άποψη του στο κάθε κομμάτι της ραγδαίας εξέλιξης και μετάλλαξης της Πόλης.
   Οι απλές λέξεις μετατρέπονται αυτόματα σε εικόνες και αυτές οι εικόνες κρύβουν όλα τα κωδικοποιημένα συναισθήματα που μεταφράζουν την πορεία ζωής ενός λαού απο το 1969 εως το 2012. Μέσα απο ένα αίσθημα ανθρωποκεντρισμού, νοσταλγίας, μελαγχολίας, έντονης και βαθιάς περισυλλογής. Θυμού και απαξίωσης κατορθώνει να ξεπεταχτεί και να κυριαρχήσει η ελπίδα, τα ιδανικά, οι αξίες ο έρωτας και η ομορφιά ενός ταξιδιού που έχει για προορισμό του την αναζήτηση της ταυτότητας ενός έθνους που προσπαθεί να διατηρήσει την ιδιαιτερότητα του.
   Η Κάθε αλλαγή της πόλης συνοδεύεται και απο ένα ξεχωριστό συναίσθημα. Απο μια ξεχωριστή σκέψη. Απο μια σύγκρουση ηθών και αξιών.  Η ραγδαία ανοικοδόμηση, η αποδόμηση και εξαφάνιση επαγγελμάτων. Η εσωτερική μετανάστευση. Η Παιδεία που ακολουθεί τον ορισμός της απο τις ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις. Το Πραξικόπημα του 1980 που βυθίζει κάθε ίχνος ανθρώπινης ελευθερίας. Η εισβολή στην Κύπρο, ο σχηματισμός του PKK. Ο ισχυρός σεισμός του 1999. Γεγονότα που παίρνουν μορφή με μια ιδιόμορφη παρουσίαση και με μια εξαιρετική απόδοση της κάθε στιγμής που άλλαξε την ροή μιας Πόλης.
   Ο Ορχαν Παμουκ σε αυτό το βιβλίο δείχνει ακριβώς εκείνα τα στοιχεία που μπορούν να χαρακτηρίσουν ένα βιβλίο πραγματική Λογοτεχνία. Έχοντας εντοπίσει όλα εκείνα τα σημεία που κρύβουν την κουλτούρα την παράδοση και την ιστορία του λαού του καταφέρνει με τρόπο αλληγορικό αλλά και πραγματικό να τονίσει όλες τις απότομες και βίαιες αλλαγές που βίωσε ο λαός του. Κατορθώνει χωρίς να πάρει θέση στα γεγονότα να αποδώσει την δικιά του σφραγίδα και να δώσει το δικό του χρώμα σε κάθε στιγμή και σε κάθε κομμάτι αυτής της αλλαγής. Και όλα αυτά τα πολλά, τα γνωστά και άγνωστα γεγονότα ο αναγνώστης τα δέχεται με έναν τρόπο και έναν ρυθμό που τον τραβά αντί να κουράζει. Με έναν τρόπο που κινητοποιεί την σκέψη και διεγείρει το συναίσθημα ακολουθώντας τα βήματα ενός ήρωα που σκέφτεται παράξενα, ιδιαίτερα, αντισυμβατικά αλλά και αμερόληπτα.
   Τα μάτια του Μεβλούτ στοχεύουν τα επιλεγμένα κομμάτια που στιγμάτισαν τις μεγάλες αλλαγές. Ο τρόπος σκέψης του δίνει μορφή και πνοή σε αυτές τις αλλαγές. Αλλά και όλες οι πινελιές που μπαίνουν απο τους δευτεραγωνιστές ή τους Τριταγωνιστέςτου  αποδίδουν στο βιβλίο αυτό την μέγιστη αξία του. Δύσκολα θα βρείς βιβλίο να εισχωρήσει στο μυαλό σου και να γίνει ανεξίτηλο κομμάτι του εαυατού σου.
   Διαβάζοντας το Κάτι Παράξενο στο νού μου καταφέραμε να δούμε την ιστορία αλλιώς. Να επικεντρωθούμε σε εκείνα τα σημεία τα αδιόρατα και τα φαινομενικά ασήμαντα. Σε εκείνα τα σημεία όμως που μας έκαναν να δούμε την αλήθεια με ένα άλλο πρόσωπο, πιο αληθινό πιο αυθεντικό και πιο ξεκάθαρο.
 

*Η Μπόζα είναι ένα παχύρρευστο ρόφημα, που παράγεται από δημητριακά, νερό και ζάχαρη. Ως δημητριακά μπορούν να χρησιμοποιηθούν καλαμπόκι, πλιγούρι, κεχρί, κ.ά. ενώ υπάρχουν κάποιες συνταγές που συμπεριλαμβάνουν και ρύζι. Η Μπόζα συναντάται σε πολλές χώρες των Βαλκανίων, ως κατάλοιπο της Οθωμανικής περιόδου. Οι παραπάνω σπόροι υπόκεινται διαδικασία ζύμωσης, η οποία ευθύνεται αφενός για την υπόγλυκη/υπόξινη γεύση και αφετέρου για την (χαμηλή) περιεκτικότητα του ποτού σε αλκοόλ. Οι βαθμοί οινοπνεύματος κυμαίνονται από 1%-6%, με τις περισσότερες όμως συνταγές να παραμένουν στο κατώτερο όριο (όχι πάντα, πολλές συνταγές δίνουν virgin μπόζα). Αυτή η "αμαρτωλή" πτυχή της Μπόζας είναι που ευθύνεται για τις απαγορεύσεις που επιβλήθηκαν κατά της πόσης της, στη μακραίωνη ιστορία της.